Interprelacja poselska w sprawie druku ZAP-3

Szanowny Panie Ministrze! W związku z likwidacją numeru identyfikacji podatkowej dla osób, które nie posiadają własnych firm i nie są podatnikami VAT, nie będą one musiały od 1 września br. posługiwać się tym numerem w kontaktach z urzędem skarbowym, a wraz z początkiem roku 2012 nadawanie im NIP zostanie zarzucone przez naczelników urzędów.

Tego typu regulacja stwarza pozory wyeliminowania pewnych formalności, jednak w istocie powoduje ona jedynie zastąpienie tych obecnie obowiązujących innymi, bowiem numer identyfikacji podatkowej dla osób nieposiadających własnych firm zostanie zamieniony na ZAP-3, w przypadku którego konieczne będzie podawanie bardzo podobnego rodzaju danych.

Urzędy skarbowe będą częściowo pozyskiwały informacje o obywatelach automatycznie, tj. z rejestru PESEL. Ze względu na fakt, że rejestr ten nie zawiera wszystkich danych niezbędnych fiskusowi, część z nich będzie musiała zostać dostarczona przez podatników samodzielnie, co może zrodzić trudności będące głównie efektem niedoinformowania.

Szanowny Panie Ministrze, proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. Jaki jest powód wprowadzania nowych regulacji, skoro nie redukują one ilości formalności?
2. Czy systemy informatyczne i bankowe zostaną we właściwym czasie dostosowane do nowych przepisów, nie powodując trudności z tym związanych?
3. Jakie koszty poniesie ze sobą wprowadzenie przedmiotowych zmian?
4. Jakiego rodzaju dane będą musiały być aktualizowane samodzielnie przez podatników? Jak wysokie grzywny będą groziły osobom, które nie dokonają niezbędnych aktualizacji w terminie, tj. w ciągu 30 dni?
5. Czy w zeznaniu PIT będzie znajdowała się rubryka umożliwiająca wprowadzenie aktualizacji rachunku bankowego potrzebnego do zwrotu nadpłat?

   Z poważaniem
   Poseł Łukasz Zbonikowski
   Włocławek, dnia 21 lipca 2011 r.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przekazaną przy piśmie z 29 lipca 2011 r. (sygn.: SPS-023-23841/11) interpelację pana posła Łukasza Zbonikowskiego w sprawie likwidacji NIP i wprowadzenia ZAP?3, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Ad 1. i 2.

Zmiany wprowadzane ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 171, poz. 1016) wynikają z prac prowadzonych wspólnie przez Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach tzw. integracji rejestrów PESEL - NIP. Szczególnie istotnym aspektem udziału Ministerstwa Finansów w tych pracach były odniesienia do systemu podatkowego oraz zobowiązań akcesyjnych wobec Unii Europejskiej. Prace podjęte przez resorty koncentrowały się nad kształtem referencyjnych rejestrów państwowych i sposobem dojścia do docelowego rozwiązania, uwzględniającego wszystkie urzędowe systemy teleinformatyczne i ich interoperacyjność oraz procedury, w tym te pozostające w relacji z NIP bądź innymi stosowanymi identyfikatorami.

Wypracowane rozwiązania w zakresie ewidencji i identyfikacji podatkowej znalazły swój wyraz m.in. w ww. ustawie, uchwalonej jednogłośnie przez Sejm. W przepisach dostosowujących i przejściowych ustawy starano się uwzględnić potrzeby otoczenia pozostającego w relacji z nowelizowanym obszarem, m.in. poprzez określenie dogodnych terminów zmian.

Prace nad systemem związanym z nowymi regulacjami wymienionej ustawy prowadzone są w ramach projektu e-rejestracja wchodzącego w skład ˝Programu e-Podatki˝ realizowanego przez Ministerstwo Finansów w ramach 7 osi priorytetowej Programu Operacyjnego ˝Innowacyjna gospodarka˝. Prace te są już bardzo zaawansowane, tak aby w ustawowych terminach możliwe było wdrożenie wszystkich zaplanowanych rozwiązań i podjęcie zadań przez organy podatkowe.

Celem ˝Programu e-Podatki˝ jest transformacja działania polskiej administracji podatkowej mająca podnieść efektywność jej działania do poziomu średniej krajów OECD. W wyniku wprowadzonych zmian administracja podatkowa uzyska również potencjał umożliwiający świadczenie spodziewanych usług publicznych z użyciem innowacyjnych technologii.

Cele programu zostaną osiągnięte między innymi w wyniku usprawnienia procesów rejestra'cji i ewidencjonowania podatników i płatników przez:

• uproszczenie obowiązku rejestracyjnego,
• zwiększenie efektywności przetwarzania danych identyfikacyjnych,
• zapewnienie możliwości ciągłej poprawy jakości danych identyfikacyjnych.

   Do najważniejszych zmian w tym zakresie należy:

• centralizacja rejestrów podatników i płatników poprzez przekształcenie lokalnych rejestrów podatników organów podatkowych w Centralny Rejestr Podmiotów - Krajową Ewidencję Podatników (CRP KEP);
• wykorzystanie danych innych rejestrów państwowych (obecnie PESEL) do zasilania CRP KEP;
• iistotne ograniczenie obowiązku ewidencyjnego wobec osób objętych rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej i niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, w tym stosowanie wobec tej grupy numeru PESEL jako identyfikatora podatkowego;
• nadawanie NIP w drodze czynności materialno - technicznej, a nie jak dotąd w drodze decyzji administracyjnej wydanej w wyniku postępowania prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Ad 3.

Modernizacje i modyfikacje systemów informatycznych niezbędne do realizacji koncepcji ww. ustawy realizowane w resorcie finansów w ramach projektu e?rejestracja finansowane są ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego ˝Innowacyjna gospodarka˝ na lata 2007-2013, dla którego umowę o dofinansowanie podpisano 30 lipca 2010 r. Wartość projektu - 40 197 600 zł. 

Ad 4.

CRP KEP od 1 stycznia 2012 r. zasilany będzie danymi identyfikacyjnymi z rejestru PESEL. W zakresie osób objętych tym rejestrem będzie to źródło ich danych identyfikacyjnych dla CRP KEP. Zgodnie z art. 6 ust. 1a oraz art. 9 ust. 1 i 1d ustawy osoby fizyczne objęte rejestrem PESEL nieprowadzące działalności gospodarczej lub niebędące zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług od 1 stycznia 2012 r., nie będą składały organom podatkowym zgłoszeń identyfikacyjnych/aktualizacyjnych, a tym samym podawały danych identyfikacyjnych i ewidencyjnych znajdujących się obecnie na ww. zgłoszeniach. Dane objęte zgłoszeniem przekazane zostaną do CRP KEP z rejestru PESEL. Oznacza to, że osoby, o których mowa powyżej, będą musiały dokonywać jedynie aktualizacji w związku ze zmianą adresu miejsca zamieszkania. Aktualizacja tego adresu będzie dokonywana przez podatnika w składanej deklaracji lub każdym innym dokumencie związanym z obowiązkiem podatkowym. Równocześnie, jeżeli podatnik będzie chciał dokonać aktualizacji adresu miejsca zamieszkania w trakcie roku podatkowego, pomimo braku obowiązku do złożenia deklaracji lub innego dokumentu, będzie mógł zgłosić taki adres na formularzu, którego wzór określony zostanie rozporządzeniem ministra finansów. Jednocześnie jeżeli adres miejsca zamieszkania podatnika będzie taki sam, jak adres miejsca zameldowania, który znajduje się w rejestrze PESEL, podatnik, o którym mowa wyżej, nie będzie musiał zgłaszać tego adresu urzędowi skarbowemu. Na wzorze formularza, o którym mowa powyżej, będzie można również zgłosić numeru rachunku bankowego, jeżeli np. podatnik będzie chciał uzyskać zwrot nadpłaty podatku na rachunek, a nie za pośrednictwem przekazu pocztowego. Formularz przeznaczony do zgłaszania przedmiotowego adresu i ewentualnej - dobrowolnie podawanej - informacji o osobistym rachunku do zwrotu nadpłaty podatku będzie zawierał niezbędne dane identyfikacyjne (numer PESEL, imię i nazwisko), konieczne do uwiarygodnienia składającego oraz eliminowania ewentualnych błędów i pomyłek, a nie w celu aktualizacji tych danych.

Wprowadzenie powyższych zmian spowoduje zatem radykalne ograniczenie obowiązków ewidencyjnych podmiotów oraz poprawi jakość danych ewidencyjnych, którymi dysponuje administracja podatkowa.

Zgodnie z art. 81 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, z późn. zm.) podatnik lub płatnik, który wbrew obowiąz'kowi nie dokonuje w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacji objętych nim danych albo też podaje w nim dane niezgodne ze stanem rzeczywistym lub niepełne, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

W świetle art. 47 § 1 K.k.s. karą za wykroczenie skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo. Kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej (art. 48 § 1 K.k.s.).

Minimalne wynagrodzenie jest to wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314) - art. 53 § 4 K.k.s.

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 października 2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. (Dz. U. Nr 194, poz. 1288), od dnia 1 stycznia 2011 r. ustala się minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości 1386 zł.

Stąd też od 1 stycznia 2011 r. najniższy wymiar grzywny za przedmiotowe wykroczenie wynosi 138,60 zł (1386 zł / 10), zaś najwyższy wymiar grzywny może wynieść 27 720 zł (1386 × 20).

Wymierzając karę grzywny lub nakładając ją mandatem karnym, uwzględnia się także stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe (art. 48 § 4 K.k.s.).

Pragnę zapewnić, iż przesłanki wymiaru kary za podlegające grzywnie ww. wykroczenia skarbowe są uwzględniane indywidualnie w odniesieniu do każdego sprawcy, a w uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość odstąpienia od wymiaru kary. Przedmiotowa odpowiedzialność karna za niedopełnienie formalności nałożonych przez ustawę z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników ma być czynnikiem mobilizującym do aktualizowania danych, bowiem intencją organów podatkowych nie jest karanie podatników za niedopełnienie obowiązków, lecz dbałość o jakość danych, z których korzystają - oprócz organów podatkowych - liczne instytucje i rejestry. NIP jest identyfikatorem w obrocie prawnym i gospodarczym, zatem również w interesie przedsiębiorców jest wiarygodna identyfikacja udziałowców obrotu gospodarczego.

Ad 5.

Rezygnacja z możliwości podawania numeru rachunku bankowego w zeznaniu podatkowym składanym przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych związana była z monitami wyspecjalizowanych służb, z których wynikało, iż umieszczenie na zeznaniu podatkowym trzech danych: numeru rachunku bankowego, kwoty zwrotu nadpłaty w podatku oraz podpisu podatnika, może prowadzić do wyłudzania zwrotów przez nieuprawnione osoby. Stąd, począwszy od rozliczenia za rok 1997 numer osobistego rachunku bankowego, na który urząd skarbowy dokonuje podatnikom podatku dochodowego od osób fizycznych zwrotu nadpłat w tym podatku, podawany jest wyłącznie w formularzu zgłoszenia identyfikacyjnego/zgłoszenia aktualizacyjnego osoby fizycznej (NIP-1, NIP-3, a wkrótce ZAP?3).

Wprowadzenie możliwości zmiany numeru rachunku bankowego na druku zeznania rocznego zwiększyłoby w znaczący sposób ryzyko nadużyć podatkowych dla najczęściej stosowanych sposobów składania zeznań rocznych, tj. w wersji papierowej (brak wzorów podpisów) oraz drogą elektroniczną bez kwalifikowanego podpisu elektronicznego.

Wprowadzenie takiego rozwiązania możliwe będzie po uruchomieniu usług elektronicznych pozwalających weryfikować właściciela rachunku bankowego.

Podsumowując, uprzejmie informuję, iż uruchomienie centralnej rejestracji (w CRP KEP) jest początkiem zmian mających na celu usprawnienie procesów wymiany informacji między administracją podatkową a jej interesariuszami i uproszczenie systemu poboru podatków m.in. poprzez usprawnienie wewnętrznych procesów biznesowych administracji podatkowej, w tym budowę i wdrożenie centralnych systemów informacyjnych i upowszechnienie dokumentu elektronicznego. Po przygotowaniu niezbędnej infrastruktury technicznej uruchamiane będą kolejne ułatwienia dla podatników. Dalsza integracja rejestrów państwowych w zakresie adresu zamieszkania, uruchomienie elektronicznych usług informowania o właścicielu rachunku pozwoli na kontynuację wprowadzania usprawnień.

Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Jacek Kapica
Warszawa, dnia 20 sierpnia 2011 r.